MỘT SỐ VẤN ĐỀ TRONG CÔNG TÁC QUÁN TRIỆT NGHỊ QUYẾT CỦA ĐẢNG

                                                  TS. Ngô Thị Phương Thảo

A. MỞ ĐẦU

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc nhở: “Cần nghiên cứu sâu để thấm nhuần tinh thần Nghị quyết... Phải làm cho tinh thần Nghị quyết thấm nhuần trong toàn Đảng, toàn dân” [1,tr.24]. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng cũng nhấn mạnh tới yêu cầu cần tiếp tục đổi mới việc học tập, quán triệt nghị quyết của Đảng. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng khẳng định: “Thành công của Đại hội không phải là thông qua được Nghị quyết, bầu Ban Chấp hành mới, quan trọng hơn, sắp tới phải đưa Nghị quyết vào cuộc sống thế nào, biến nó thành hiện thực thế nào” [3]. Do đó, quán triệt thực hiện nghị quyết của Đảng có ý nghĩa quan trọng hơn bao giờ hết nhằm tạo ra sự thống nhất trong ý chí và hành động, từ đó giúp nâng cao chất lượng, hiệu quả năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng tạo bước chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động, ý thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên.

B. NỘI DUNG

“Nghị quyết là văn bản ghi lại các quyết định được thông qua ở Đại hội, hội nghị cơ quan lãnh đạo Đảng các cấp, hội nghị đảng viên về đường lối, chủ trương, chính sách, kế hoạch hoặc các vấn đề cụ thể” [2]. Cơ sở để quyết định những vấn đề cần ra nghị quyết xuất phát từ tình hình thực tiễn và yêu cầu cấp bách nhiệm vụ lãnh đạo của Đảng. Những vấn đề này thường được xác định trong chương trình làm việc toàn khóa của các cơ quan lãnh đạo của Đảng. Mỗi nghị quyết của Đảng là sự cụ thể hóa làm sâu sắc hơn đường lối của Đảng, đảm bảo cho sự phát triển của cách mạng đúng định hướng xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết là cơ sở để Nhà nước thể chế hóa đường lối, quan điểm của Đảng, thực hiện quyền hạn, trách nhiệm quản lý Nhà nước đối với xã hội.

Như vậy, nghị quyết của Đảng là sản phẩm của trí tuệ tập thể, do các cơ quan có thẩm quyền của Đảng ban hành theo quy định. Đó là những quyết định chính trị, thể hiện chủ trương, quan điểm, đường lối, mục tiêu, giải pháp để thực hiện sự lãnh đạo của Đảng trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội qua các thời kỳ của cách mạng.

Trong thực tế, những vấn đề quan trọng mà Đảng quyết định được biểu hiện bằng cách ghi rõ cụm từ “nghị quyết” và ghi tiêu đề của nghị quyết. Nhưng cũng có lúc văn kiện BCH Trung ương, BCT, Ban Bí thư lại có dạng ghi “Chỉ thị” hoặc “Kết luận” đi liền với tiêu đề chỉ thị, kết luận đó, có giá trị như nghị quyết, thậm chí có nội dung tối quan trọng, được thực thi có hiệu lực mạnh hơn nghị quyết. 

1. Vai trò công tác quán triệt nghị quyết của Đảng

Một là, góp phần đưa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước vào cuộc sống

Nghị quyết các cấp của Đảng có vai trò đặc biệt quan trọng, là nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi của sự nghiệp cách mạng cả nước cũng như từng địa phương. Tùy theo phạm vi và tính chất, nghị quyết của Đảng xác định rõ mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp của mỗi thời kỳ cách mạng và trên từng lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng, công tác xây dựng Đảng trên phạm vi cả nước hay ở từng địa phương. Đặc biệt, trong đời sống xã hội hiện nay, nghị quyết Đảng ngày càng thể hiện rõ vai trò to lớn của mình trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước đi lên CNXH.

Nghị quyết các cấp của Đảng được xây dựng xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ của cách mạng trong mỗi hoàn cảnh lịch sử cụ thể, dựa trên những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, thực tiễn cách mạng Việt Nam cũng như của từng địa phương. Gần tám thập kỷ qua, lịch sử cách mạng Việt Nam đã khẳng định những giá trị to lớn của các nghị quyết Đảng - nhân tố hàng đầu quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Mặc dù nghị quyết của Đảng có vai trò rất quan trọng, song cũng không thể nào trở thành hiện thực, đi vào cuộc sống nếu không được quán triệt trong toàn Đảng và quần chúng nhân dân.

Quán triệt nghị quyết của Đảng cho đảng viên giúp cho đảng viên nhận thức sâu sắc, thống nhất cao, hiểu thấu đáo, có cơ sở khoa học đối với các nghị quyết của Đảng. Trên cơ sở đó củng cố niềm tin cho đội ngũ đảng viên và sự lãnh đạo của Đảng, vào thắng lợi của sự nghiệp đổi mới, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ đó, nâng cao ý chí quyết tâm, đề cao tinh thần trách nhiệm, phát huy vai trò tiên phong của người đảng viên đi đầu trong thực hiện nghị quyết; tích cực tuyên truyền, vận động và tổ chức cho cán bộ, nhân viên hoàn thành tốt nhiệm vụ công tác, học tập của đơn vị, cá nhân.

Hai là, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng:

Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập ra và rèn luyện, là người tổ chức và lãnh đạo cuộc đấu tranh cách mạng của nhân dân ta liên tiếp giành được những thắng lợi vĩ đại từ ngày Đảng ra đời đến nay. Năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng đã được lịch sử khẳng định là kết quả của quá trình không ngừng xây dựng, củng cố Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Thường xuyên chăm lo xây dựng Đảng trong sạch và vững mạnh là thiết thực, quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam.

Trong công cuộc đổi mới hiện nay, xây dựng Đảng càng có ý nghĩa quan trọng và cấp thiết. Đảng ta đã xác định: phát triển kinh tế là nhiệm vụ trung tâm, xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt, xây dựng và phát triển văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội. Chỉ có như vậy mới bảo đảm hoàn thành thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Góp phần khẳng định công tác “xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt”, chúng ta không thể không nhắc đến vai trò của việc quán triệt nghị quyết Đảng trong công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Bởi vì, quán triệt nghị quyết trong xây dựng Đảng là một quá trình thống nhất giữa các mặt xây dựng chính trị, tư tưởng và tổ chức, trong đó vừa có vị trí quan trọng không thể thiếu, vừa gắn bó chặt chẽ với nhau tạo thành sức mạnh tổng hợp của Đảng.

Đường lối chính trị đúng là nguồn sức mạnh to lớn của Đảng, là gốc rễ mọi thắng lợi của cách mạng. Nghị quyết Đảng vạch ra đường lối chính trị đúng thì mới có thể tăng cường được vai trò lãnh đạo của Đảng, đoàn kết và tranh thủ được sự ủng hộ của quần chúng nhân dân, phát triển được lực lượng cách mạng lớn mạnh, đưa sự nghiệp cách mạng không ngừng tiến lên.

Thông qua việc quán triệt nghị quyết của Đảng, đội ngũ đảng viên ngày càng thấu hiểu hơn nghị quyết, kiên định hơn với vai trò lãnh đạo của Đảng đối với toàn xã hội, lập trường giai cấp ngày càng được củng cố. Trên cơ sở quán triệt nghị quyết các cấp của Đảng, từ tình hình thực tiễn của địa phương, đơn vị, đảng viên tích cực tham gia vào việc xây dựng nghị quyết của tổ chức đảng cấp mình. Đây là nhân tố quan trọng hàng đầu quyết định thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ ở địa phương, đơn vị. Được tôi luyện trong quá trình thực hiện nghị quyết, đội ngũ đảng viên ngày càng trưởng thành về lập trường, quan điểm, phẩm chất đạo đức, lối sống và công tác. Số và chất lượng đảng viên ngày càng được nâng cao. Qua đó, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng ở cơ sở.

Ba là, nâng cao nhận thức chính trị - tư tưởng, bản lĩnh, phẩm chất, đạo đức cách mạng cho đảng viên

Nghị quyết Đảng được xây dựng trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và tình hình thực tiễn của đất nước, địa phương, cơ sở. Chính vì vậy, việc quán triệt nghị quyết Đảng giúp cho đảng viên nhận thức sâu sắc về hệ thống lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, về quan điểm của Đảng để hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học, củng cố lập trường, niềm tin vào Đảng, vào con đường đi lên của đất nước. 

Quán triệt nghị quyết của Đảng góp phần củng cố và nâng cao bản lĩnh chính trị cho đảng viên, làm cho đội ngũ đảng viên có khả năng “miễn dịch” trước những biến động phức tạp của tình hình thế giới và trong nước, trước những luận điệu, âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch thông qua “diễn biến hòa bình”; đề phòng và khắc phục “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. 

Hiện nay, tham nhũng và tệ nạn xã hội là những vấn đề đã và đang gây ra nhiều tiêu cực trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Thực tế cho thấy, không ít đảng viên đã sa ngã, biến chất và không ít người phạm tội, nhiều người phải lĩnh án chung thân, tử hình vì tham nhũng. Quán triệt nghị quyết góp phần củng cố và nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức cho đảng viên, đấu tranh chống lại những biểu hiện tiêu cực, quan liêu, tham nhũng và các tệ nạn trong xã hội, góp phần làm trong sạch nội bộ Đảng và cơ quan nhà nước.  

Thông qua cụ thể hóa nghị quyết Đảng, tính sáng tạo của đảng viên sẽ được phát huy, góp phần đưa chủ trương, đường lối của Đảng thành hiện thực trong cuộc sống.

Bốn là, quán triệt nghị quyết của Đảng góp phần quan trọng đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch:

Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc. Đảng là lãnh tụ chính trị, hạt nhân lãnh đạo hệ thống chính trị ở Việt Nam. Đảng lãnh đạo trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội bằng việc đề ra đường lối chính trị, chủ trương và các chính sách lớn, bằng công tác tổ chức, công tác tư tưởng và công tác kiểm tra, bằng tinh thần trách nhiệm và hành động gương mẫu của đảng viên. Chính từ tầm quan trọng ấy mà các thế lực thù địch, bọn chủ nghĩa cơ hội, xét lại luôn tìm mọi cách chống đối, phá hoại vai trò lãnh đạo của Đảng, phủ nhận con đường đi lên CNXH ở nước ta, phá hoại đường lối, quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng .

2. Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng quán triệt nghị quyết cho đảng viên 

Một là, nâng cao chất lượng quán triệt nghị quyết cho đảng viên phải thường xuyên đặt dưới sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng

Qua quá trình tổ chức quán triệt nghị quyết của Đảng, kinh nghiệm chỉ ra rằng, các cấp ủy đảng không ngừng phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của mình trong việc nâng cao chất lượng quán triệt các chủ trương, nghị quyết của Đảng. Cần chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng liên quan để nâng cao hiệu quả tổ chức học tập, quán triệt nghị quyết. Xác định rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy đảng trong việc tổ chức học tập và quán triệt nghị quyết của Đảng, coi đây là một biện pháp quan trọng để xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, là điều kiện để cán bộ, đảng viên rèn luyện đạo đức, phẩm chất, năng lực của mình, xây dựng bản lĩnh cách mạng, chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống.

Cần đề cao và phát huy hơn nữa vị trí, vai trò là hạt nhân lãnh đạo của các cấp ủy đảng trong lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị. Các cấp ủy đảng cần rà soát, sửa đổi, bổ sung kịp thời các nội dung có liên quan đến địa phương đơn vị mình, từ đó bám sát nghị quyết, vận dụng sáng tạo để đưa nghi quyết đi vào cuộc sống. Bảo đảm sự lãnh đạo chặt chẽ của tổ chức đảng trong quán triệt nghị quyết cho đảng viên và các đợt sinh hoạt chính trị của các tổ chức trong hệ thống chính trị. Làm rõ mối quan hệ giữa người đứng đầu tổ chức đảng với chính quyền, mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và người đứng đầu các tổ chức đó cũng như trách nhiệm của tập thể và cá nhân trong việc nâng cao chất lượng quán triệt nghị quyết cho đảng viên trong toàn Đảng bộ. 

Hai là, thường xuyên giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho các tổ chức, các lực lượng tham gia quán triệt nghị quyết cho đảng viên:

Để nâng cao chất lượng quán triệt nghị quyết, cần thường xuyên giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho các tổ chức, các lực lượng tham gia quán triệt nghị quyết cho đảng viên. Trên cơ sở đó đề cao tinh thần trách nhiệm, chủ động, tích cực, sáng tạo tham gia vào quán triệt nghị quyết cho đảng viên theo chức năng, nhiệm vụ của mình.

Cần quan tâm củng cố, nâng cao chất lượng họat động của đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên. Tạo điều kiện cho các báo cáo viên, tuyên truyền viên được tham dự đầy đủ các hội nghị báo cáo viên, tuyên truyền viên định kỳ để kịp thời cập nhật, nắm bắt thông tin. Duy trì chế độ giao ban định kỳ cho báo cáo viên, tuyên truyền viên, dành thời gian cho báo cáo viên, tuyên truyền viên thảo luận, trao đổi kinh nghiệm. Hàng năm, có kế hoạch tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ, tập huấn kỹ năng cho đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên để nâng cao hiệu quả hoạt động.  Mỗi đợt học nghị quyết, các cấp ủy cần tạo điều kiện để cán bộ, đảng viên có tài liệu nghiên cứu, được trao đổi, thảo luận và viết thu hoạch. 

Cần lựa chọn những người có trình độ chuyên môn, am hiểu thực tế, kỹ năng sư phạm để đưa vào đội ngũ báo cáo viên. Bản thân mỗi báo cáo viên phải tích cực tự học, tự nghiên cứu, nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, năng lực chuyên môn, đặc biệt phải có niềm đam mê nghề nghiệp. Sau mỗi hội nghị triển khai, cần lấy ý kiến đóng góp cho báo cáo viên bằng hình thức phát phiếu lấy ý kiến.

Ba là, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, phương pháp, phương tiện phục vụ cho quán triệt nghị quyết:

Để nâng cao chất lượng quán triệt nghị quyết cho đảng viên cần phải đổi mới, đa dạng hoá các hình thức triển khai, học tập nghị quyết. Cụ thể, tổ chức học tập thành các lớp, lớp cho cán bộ chủ chốt các cấp, lớp cho đảng viên của cơ sở. Triển khai bằng hình thức trực tuyến, bằng hình thức truyền hình trực tiếp. Triển khai sâu cho từng nhóm đối tượng. Cần phát huy tối đa hiệu quả các cụm loa truyền thanh trong việc tuyên truyền nghị quyết. Dù triển khai, học tập theo hình thức nào cũng phải coi trọng việc kết hợp giữa luận giải của các báo cáo viên với tự nghiên cứu tài liệu của người học.

Tích cực đổi mới hình thức tổ chức các lớp học, quán triệt nghị quyết cho phù hợp. Đó là tăng tính tương tác, chia sẻ thông tin giữa báo cáo viên và người học, tránh áp đặt thông tin, tuyên truyền một chiều. Muốn vậy, các lớp cần bố trí số lượng người học vừa phải, nên xây dựng các chủ đề, chia thành các nhóm thảo luận sâu một vấn đề.

Bốn là, tăng cường kiểm tra, giám sát, sơ tổng kết rút kinh nghiệm công tác quán triệt nghị quyết cho đảng viên:

Trong công tác tổ chức quán triệt các chủ trương, nghị quyết của Đảng cần tăng cường chủ động xây dựng và triển khai thực hiện chương trình công tác kiểm tra, giám sát của huyện đối với các đợt quán triệt các chủ trương, nghị quyết của Đảng; tăng cường quán triệt các nghị quyết, chỉ thị, quy định, hướng dẫn về công tác kiểm tra, giám sát của Đảng, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức của cấp ủy, nhất là người đứng đầu và Ủy ban kiểm tra của huyện nhằm nâng cao trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm tra, giám sát. Tăng cường các hoạt động tuyên truyền về công tác kiểm tra, giám sát việc tổ chức, học tập, quán triệt các chủ trương, nghị quyết của Đảng. 

Cấp ủy cần chỉ đạo xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát công tác tổ chức học tập, quán triệt chỉ thị, nghị quyết. Việc kiểm tra, giám sát cần thực hiện nghiêm túc, theo lộ trình phù hợp để bảo đảm nắm chắc tình hình, đôn đốc, uốn nắn kịp thời những khuyết điểm, yếu kém. Bên cạnh đó, mỗi cán bộ, đảng viên cần xác định rõ nhiệm vụ, mục tiêu, trách nhiệm của bản thân trong việc học tập, quán triệt nghị quyết; nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc học tập, tiếp thu nghị quyết và trở thành hạt nhân tuyên truyền, phổ biến nghị quyết tới quần chúng nhân dân.

Sau mỗi đợt tổ chức quán triệt nghị quyết cho đảng viên cần tiến hành sơ kết, tổng kết để nhìn nhận lại những ưu, nhược điểm trong công tác tổ chức, rút ra bài học kinh nghiệm và đề ra những giải pháp cho các đợt tổ chức quán triệt các chủ trương, nghị quyết của Đảng. 

C. KẾT LUẬN

Có thể thấy, Nghị quyết của Đảng là văn bản đặc biệt và rất quan trọng, liên quan trực tiếp đến lợi ích giai cấp và các lực lượng trong xã hội. Quán triệt nghị quyết của Đảng là đem nội dung, linh hồn của nghị quyết đến với đội ngũ đảng viên và các tổ chức đảng. Quán triệt nghị quyết tạo ra sự thống nhất về nhận thức và hành động trong Đảng cũng như sự đồng thuận trong Đảng. Do đó, nghiên cứu, quán triệt nghị quyết bao hàm nghiên cứu thực tiễn, tìm ra mối liên hệ biện chứng giữa nghị quyết và thực tiễn để đưa nghị quyết vào cuộc sống có hiệu quả.

D. TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Hồ Chí Minh toàn tập, (2011), tập 13, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội

2. Quyết định số 31-QĐ/TW ngày 01/10/1997 của BCT, khóa VIII, quy định về thể loại, thẩm quyền ban hành và thể thức văn bản của Đảng do Bộ chính trị ban hành

3. Tạp chí Xây dựng Đảng: “Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chủ trì họp báo sau Đại hội XIII của Đảng”, ngày 1-2-2021, http://www.xaydungdang.org.vn/Home/dai_hoi_XIII/2021/14615/Tong-Bi-thu-Nguyen-Phu-Trong-chu-tri-hop-bao-sau-Dai.aspx

4. Website Đảng cộng sản Việt Nam http://www.cpv.org.vn