Nhân tố tác động đến giáo dục đạo đức cho sinh viên hiện nay

Lương Thị Thúy Nga - Bộ môn Lý luận Chính trị

Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên

GIỚI THIỆU

Sinh viên có đặc điểm là những người trẻ tuổi, có tri thức, dễ tiếp thu cái mới;  lực lượng nhạy bén với các vấn đề chính trị xã hội; là lực lượng tuổi đời còn trẻ, mặc dù được trang bị một lượng tri thức nhất định nhưng vẫn còn non nớt nên dễ bị lôi kéo, tác động. Sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách 4.0 và nền kinh tế thị trường, toàn cầu hóa… đã làm cho kinh tế - chính trị - xã hội của đất nước phát triển. Một bộ phận không nhỏ sinh viên có lối sống thực dụng, ăn chơi sa đọa, coi thường các giá trị truyền thống, sống ỷ lại bố mẹ, không chịu phấn đấu rèn luyện. Trong học tập còn có hiện tượng chạy điểm, chạy bằng, thờ ơ với các sinh hoạt đoàn thể. Vì ngại khó, ngại khổ, nên thực dụng trong việc chọn ngành nghề. Các thế lực thù địch tấn công chúng ta trên nhiều phương diện, nhưng chủ yếu nhất là trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng, nhằm làm xói mòn niềm tin của nhân dân ta đối với sự lãnh đạo của Đảng, làm ảnh hưởng tới các giá trị đạo đức, lối sống, truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Một trong những đối tượng trực tiếp của kẻ thù đó là sinh viên. Vì vậy, giáo dục đạo đức nói chung, giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh nói riêng cho sinh viên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay ngày càng trở nên bức thiết hơn bao giờ hết. Bên cạnh sự tác động của yếu tố địa lý, truyền thống, văn hóa hoạt động giáo dục này còn chịu sự ảnh hưởng của những biến đổi trong nước và quốc tế như: toàn cầu hóa, nền kinh tế thị trường, cách mạng công nghiệp 4.0. Sự tác động của các yếu tố này mang tính hai mặt tích cực và tiêu cực.

NỘI DUNG

Sự tác động của toàn cầu hóa : Toàn cầu hóa đã và đang tạo ra những tác động tích cực và tiêu cực đến tất cả các quốc gia, các dân tộc trên thế giới nhất là những nước đang phát triển như Việt Nam. Sự tác động của quá trình toàn cầu hóa đến sinh viên mang tính hai mặt tích cực và tiêu cực. Về mặt tích cực, toàn cầu hóa giúp sinh viên có cơ hội học tập nâng cao dân trí, tiếp thu những thành tựu của khoa học, công nghệ áp dụng vào quá trình học tập, nghiên cứu. Toàn cầu hóa có xu hướng đề cao tính cá nhân, theo đó là đề cao sự tu dưỡng đạo đức và phẩm chất cá nhân của mỗi sinh viên, tạo ra sự đồng nhất tương đối trong quan điểm về đạo đức của sinh viên Việt Nam với quan niệm đạo đức mang tính quốc tế, các giá trị đạo đức của sinh viên có xu hướng dịch chuyển phù hợp với xu thế hiện đại. Tuy nhiên, toàn cầu hóa tác động tiêu cực đến sinh viên như: sinh viên có tư tưởng quá đề cao lợi ích cá nhân làm ảnh hưởng đến lợi ích tập thể, làm cho một bộ phận sinh viên xa rời các giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp vẫn đang phù hợp với giai đoạn hiện nay. Sinh viên có tư tưởng đòi hỏi nhiều hơn cống hiến, thờ ơ, lạnh nhạt với những người xung quanh, với các mối quan hệ tình cảm, những biểu hiện tiêu cực trong học tập, rèn luyện, lối sống, sinh hoạt ngày càng phổ biến.  

Sự tác động của cơ chế kinh tế thị trường: Sau hơn 36 năm đổi mới, đất nước ta đạt được những thành tựu to lớn trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Công cuộc đổi mới mang tầm vóc và ý nghĩa cách mạng to lớn. Trong lĩnh vực kinh tế, đổi mới là sự chuyển đổi từ mô hình quản lý kinh tế theo cơ chế tập trung, quan liêu bao cấp sang mô hình quản lý kinh tế theo cơ chế thị trường và mở rộng hợp tác quốc tế. Nền kinh tế thị trường mà nước ta chủ trương xây dựng là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường tác động đến nhiều lĩnh vực đời sống xã hội, đến sự phát triển nhân cách và định hướng sống của tất cả các tầng lớp dân cư ở nước ta, đặc biệt là thanh niên, sinh viên. Cơ chế kinh tế thị trường đã hình thành nên những phẩm chất tích cực ở thanh niên, sinh viên như: quyết đoán, năng động, sáng tạo, tự chủ, tự chịu trách nhiệm với hành vi của mình. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để mỗi thanh niên, sinh viên rèn luyện, hoàn thiện về phẩm chất đạo đức, lối sống trở thành những người kế tục sự nghiệp cách mạng vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bên cạnh mặt tích cực, cơ chế kinh tế thị trường cũng tạo ra những tác động tiêu cực đến nhân cách của một bộ phận thanh niên, sinh viên hiện nay như: sự phân hóa giàu, nghèo làm sâu sắc thêm những mâu thuẫn xã hội; dễ nảy sinh tham nhũng, lãng phí; kích thích chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa cá nhân, lối sống chạy theo đồng tiền bất chấp đạo lý; các tệ nạn xã hội. Vì vậy, một bộ phận sinh viên có lối sống buông thả, vi phạm nội quy, quy định của trường, vi phạm pháp luật, sa vào các tệ nạn xã hội như: trộm cắp, bạo lực, mại dâm, nghiện ma túy, cờ bạc, lô đề, nghiện game… 

Sự tác động của cách mang công nghiệp 4.0: Hiện nay, nước ta đang trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đảng ta xác định thực hiện quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế của đất nước. Có thể thấy, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nhất là từ khi cuộc cách mạng khoa học - công nghệ 4.0 với kỹ thuật số hóa ra đời, phát triển, đã tác động tốt, mạnh mẽ đến đời sống kinh tế, văn hóa xã hội nói chung. Lợi dụng những thành tựu tiên tiến của cách mạng khoa học công nghệ, nhất là sự phát triển của máy tính, công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và sự bùng nổ thông tin trên các trang mạng xã hội, các thế lực thù địch vẫn không ngừng âm mưu phá hoại sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta. Bằng “diễn biến hòa bình”, bạo loạn, lật đổ, các thế lực thù địch tấn công chúng ta trên nhiều phương diện, nhưng chủ yếu nhất là trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng, nhằm làm xói mòn niềm tin của nhân dân ta đối với sự lãnh đạo của Đảng, làm ảnh hưởng tới các giá trị đạo đức, lối sống, truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Một trong những đối tượng trực tiếp của kẻ thù đó là sinh viên.

Sự tác động của truyền thống văn hóa dân tộc và đạo đức xã hội hiện nay: Truyền thống văn hóa dân tộc, truyền thống cách mạng đã và đang tác động tích cực đến lối sống, đạo đức của sinh viên hiện nay. Dân tộc ta có lịch sử hàng ngàn năm văn hiến, với truyền thống yêu nước nồng nàn, tinh thần anh dũng, kiên cường, bất khuất chống giặc ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc. Cùng với đó là ý thức tự hào, tự tôn dân tộc, là cốt cách, là truyền thống nhân nghĩa, yêu thương con người, nếp sống cộng đồng… Sinh ra và lớn lên trong một đất nước có bề dày lịch sử, một dân tộc có truyền thống văn hóa, đạo đức tốt đẹp, mỗi sinh viên lấy đó làm cơ sở động lực để rèn luyện bản thân, đồng thời, có trách nhiệm giữ gìn và phát huy những truyền thống đó. Hiện thực đời sống đạo đức xã hội hiện nay cũng tác động rất lớn đến đạo đức sinh viên và việc giáo dục đạo đức cho sinh viên. Những yếu tố tích cực của đạo đức xã hội như lòng yêu nước, đoàn kết, yêu thương con người, đồng cảm, sẻ chia… tiếp tục được phát triển trong xã hội hiện đại. Bên cạnh đó, những hiện tượng tiêu cực, đi ngược lại giá trị đạo đức như: thờ ơ với quá khứ, coi trọng đồng tiền, sống gấp, vi phạm pháp luật, chà đạp lên tình cảm gia đình, tệ nạn xã hội…, đặc biệt là sự tham ô, tham nhũng, lãng phí, quan liêu, hách dịch của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đã ảnh hướng lớn tới nhận thức, niềm tin và lối sống của thế hệ trẻ, trong đó có sinh viên.

KẾT LUẬN

Hoạt động giáo dục đạo đức cho sinh viên Việt Nam hiện nay chịu sự tác động của nhiều yếu tố cả tích cực và tiêu cực. Vì vậy, giáo dục đạo đức cho sinh viên cần tập trung vào một số nội dung như sau: Nâng cao nhận thức và tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, quản lý các cấp trong hệ thống các nhà trường, học viện, trường cao đẳng; Quan tâm tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ, giảng viên học tập, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ để bài giảng gắn với thực tiễn cuộc sống, giúp sinh viên trau dồi chuyên môn và đạo đức cách mạng, sống, học tập, làm việc, ứng xử với nhau trên cơ sở các chuẩn mực đạo đức cách mạng; Phát huy ưu thế của đài phát thanh, intrernet, mạng LAN, báo chí, mạng xã hội, website chính thức của các nhà trường, cơ sở đào tạo đại học, cao đẳng… để tuyên truyền sâu rộng hơn nữa tính chất cách mạng, khoa học, tiến bộ và sự cần thiết phải rèn luyện đạo đức cách mạng trong sinh viên; Huy động và tăng cường sự tham gia của các tổ chức, cơ quan, lực lượng liên quan về công tác giáo dục lý luận chính trị, trong đó có giáo dục đạo đức cách mạng cho sinh viên trước những luận điệu xuyên tạc, phản động.