Th.S Ngô Thị Phương Thảo
Tóm tắt: Sự thành công của cách mạng Tháng Tám năm 1945 có sự tác động từ rất nhiều nhân tố, điều kiện khách quan, nhân tố chủ quan. Trong bài viết này, tác giả đề cấp tới vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam tới sự thành công của cuộc cách mạng lịch sử này.
Từ khóa: Đảng Cộng sản, cách mạng tháng Tám, Việt Nam
MỞ ĐẦU
Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công đã lập ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa - nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á. Để có sự thành công của cách mạng tháng Tám năm 1945 phải kể đến rất nhiều nhân tố, các nhân tố khách quan (bối cảnh trong nước và quốc tế năm 1945, các nước phát xít Đức, Ý, Nhật thất bại là đầu hàng đồng minh) và các nhân tố chủ quan (vai trò của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam). Bài viết này, phân tích vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam tới sự thành công của cuộc cách mạng mùa thu năm 1945.
NỘI DUNG
Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời năm 1930, đã đánh dấu một bước ngoặt lịch sử trong cuộc đấu tranh của nhân dân ta chống ách đô hộ của thực dân Pháp. Từ đây, cách mạng Việt Nam đã có đội tiên phong dẫn dắt nhân dân ta đấu tranh tiến tới giành những thắng lợi lớn, đó là cao trào cách mạng 1930 -1931, 196- 1939, 1939 -1945, trong đó thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám và việc thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã tạo nên một bước ngoặt lịch sử, làm thay đổi căn bản vận mệnh của đất nước và dân tộc ta. Đưa nhân dân ta từ thân phận nô lệ, người dân mất nước lên địa vị làm chủ, mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử dân tộc: Kỷ nguyên độc lập gắn liền với chủ nghĩa xã hội.
Thắng lợi của cách mạng Tháng Tám là kết quả tất yếu, khách quan của quá trình Đảng ta thường xuyên bổ sung, phát triển hoàn chỉnh hệ thống các quan điểm về cách mạng giải phóng dân tộc, trong đó xác định đúng chiến lược và sách lược cách mạng với điều kiện lịch sử cụ thể; tổ chức xây dựng lực lượng cách mạng, bao gồm lực lượng chính trị và lực lượng vũ trang; nhận thức tình thế và thời cơ cách mạng để chỉ đạo kiên quyết, tập trung, thống nhất trong toàn Đảng, toàn dân, dẫn dắt các tầng lớp nhân dân chủ động, tích cực tham gia vào các hoạt động cách mạng, đưa phong trào cách mạng đi đến thắng lợi cuối cùng.
1. Vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong cách mạng tháng Tám 1945
1.1. Xác định đúng chiến lược và sách lược
Trải qua các cao trào cách mạng: 1930-1931, 1936-1939 và đặc biệt là cao trào giải phóng dân tộc 1939-1945 đã chứng minh rõ sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám,
Bước vào năm 1945, những thế lực phát - xít Đức, Ý, Nhật bị thất bại nặng nề trên khắp các chiến trường Âu - Á; quân đội Xô - viết và các lực lượng chống phát - xít chiến thắng vẻ vang, tạo nhân tố quốc tế thuận lợi cho các dân tộc bị áp bức, nô dịch có thể đứng lên giành lấy độc lập, tự do. Đối với cách mạng Việt Nam, sau ngày phát - xít Nhật đảo chính lật đổ Pháp (ngày 9-3-1945), Thường vụ Trung ương Đảng đã kịp thời ra Chỉ thị “Nhật, Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Đảng đã có chủ trương rất sáng suốt, kịp thời và cụ thể, phát động cao trào kháng Nhật, cứu nước mạnh mẽ, từ khởi nghĩa từng phần, tiến lên tổng khởi nghĩa; kết hợp chặt chẽ đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang và công tác binh vận...Nét đặc sắc, tiêu biểu và độc đáo trong chủ trương của Đảng ta phát động cuộc tổng khởi nghĩa là việc chọn thời điểm và địa điểm tiến hành khởi nghĩa.
1.2. Tổ chức và xây dựng lực lượng
Để chuẩn bị tích cực và khẩn trương hơn nữa cho việc khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền trong cả nước. Ban Thường vụ Trung ương triệu tập hội nghị quân sự Bắc Kỳ ở Hiệp Hoà, Bắc Giang (16-4-1945). Hội nghị quyết định thống nhất các lực lượng vũ trang thành Việt Nam Giải phóng quân; phát triển hơn nữa lực lượng vũ trang và nửa vũ trang; xây dựng căn cứ kháng Nhật để chuẩn bị cuộc tổng khởi nghĩa cho kịp thời cơ. Được tin quân Nhật hoàn toàn tan rã và xin đầu hàng Liên Xô và các nước Đồng minh, ngày 13-8-1945 Hội nghị toàn quốc của Đảng khai mạc ở Tân Trào (Tuyên Quang). Hội nghị nhận định thời cơ cho ta giành độc lập đã tới, Đảng phải kịp thời phát động, lãnh đạo toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền từ tay phát xít Nhật và bọn bù nhìn tay sai của chúng trước khi quân Đồng minh vào Việt Nam. Ngay đêm 13-8-1945, Uỷ ban khởi nghĩa toàn quốc được thành lập do đồng chí Trường Chinh - Tổng Bí thư phụ trách. Uỷ ban đã ra Quân lệnh số 1 hạ lệnh tổng khởi nghĩa. Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Ủy ban dân tộc giải phóng Việt Nam đã gửi thư tới đồng bào cả nước kêu gọi nổi dậy Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Đến đây, trong một thời gian dài chuẩn bị lực lượng từ năm 1930, Đảng sẵn sàng lãnh đạo quần chúng nhân dân chớp thời cơ nổi dậy tổng khởi nghĩa giành chính quyền, đây là nhân tố vô cùng quan trọng để cuộc khởi nghĩa giành thắng lợi.
1.3. Chớp thời cơ để tiến hành Tổng khởi nghĩa giành thắng lợi hoàn toàn
Trong bối cảnh 16 nghìn quân Anh chưa vào miền Nam và khi 20 vạn quân Tưởng chưa vào miền Bắc để giải giáp quân Nhật; quân Nhật bại trận mất tinh thần, hoang mang, rệu rã ngồi chờ quân Đồng minh đến tước vũ khí; còn chính quyền bù nhìn tay sai Trần Trọng Kim thì bỏ trốn hoặc đầu hàng chính quyền cách mạng, có thể khẳng định, thành công lớn nhất của nghệ thuật khởi nghĩa trong Cách mạng Tháng Tám là Đảng ta đã phát hiện thời cơ và chớp thời cơ để cuộc Tổng khởi nghĩa nổ ra đúng lúc, giành thắng lợi trong cả nước, ít đổ máu. Đồng thời, thắng lợi này là do lãnh tụ Hồ Chí Minh và Đảng ta đã nhanh chóng và kịp thời chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng. Sự chủ động và nhạy bén đó bắt nguồn từ bản chất cách mạng, đường lối, quan điểm đúng đắn, trí tuệ tập thể của Đảng và vận dụng động trung thành, sáng tạo, phát triển quy luật về thời cơ cách mạng, chứng tỏ tầm nhìn thời đại của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là sự kết hợp chặt chẽ điều kiện khách quan và chủ quan: Kết hợp chặt chẽ đường lối, chủ trương đúng đắn của Đảng với tinh thần yêu nước, dũng cảm và sức mạnh đấu tranh của nhân dân ta; kết hợp sức mạnh dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng với những chiến công của quân đội Liên Xô, phe Đồng minh và thắng lợi của các lực lượng dân chủ, tiến bộ trên toàn thế giới. Trong đó, nguyên nhân chủ quan đóng vai trò quyết định; vì thời cơ cách mạng xuất hiện như một tất yếu (trong thời gian rất ngắn, khoảng 2 tuần, sau khi phát xít Nhật đầu hàng quân Đồng minh đến khi quân Đồng minh tiến vào Đông Dương để giải giáp quân đội Nhật), nếu Đảng tiên phong không chuẩn bị thời cơ, chờ đón thời cơ và chớp thời cơ kịp thời thì điều kiện khách quan dù có thuận lợi đến đâu, cách mạng cũng không thể nổ ra và giành thắng lợi hoàn toàn được.
Như vậy, cuộc cách mạng tháng Tám thành công một cách mau lẹ, trọn vẹn là do nhiều nhân tố, nhưng trước hết và quyết định nhất là vai trò lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt và nghệ thuật chỉ đạo tài tình của Đảng cộng sản Việt Nam.
2. Bài học tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng trong giai đoạn hiện nay
Hiện nay trong bối cảnh quốc tế có nhiều biến động và và hội nhập quốc tế sâu rộng, những kinh nghiệm của Đảng trong công tác lãnh đạo toàn dân đấu tranh giành độc lập từ cuộc cách mạng tháng Tám năm 1945 tiếp tục phát huy giá trị và được vận dụng sáng tạo:
- Xây dựng đường lối chính trị đúng đắn, sáng tạo, phù hợp với điều kiện, bối cảnh, nhiệm vụ lịch sử của cách mạng Việt Nam trong từng chặng đường, bước đi với những hình thức, biện pháp phù hợp. Tiếp tục củng cố, đổi mới và phát huy sức mạnh của cơ chế Đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ trong điều kiện mới.
- Xây dựng, củng cố, phát huy sức mạnh đoàn kết của toàn thể dân tộc dựa trên nòng cốt là khối liên minh công nông và trí thức, đổi mới và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Phát huy chủ nghĩa yêu nước và tinh thần dân tộc trong điều kiện mới, giải phóng mọi nguồn lực nhằm quyết tâm đưa nước ta thoát khỏi tình trang tụt hậu, sớm bắt kịp với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới.
- Kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại trong điều kiện mới, trong đó sức mạnh dân tộc là nhân tố chủ quan, yếu tố quyết định, nền tảng vững chắc đem lại thắng lợi của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Sức mạnh thời đại có ý nghĩa quan trọng, bổ sung, phát triển sức mạnh dân tộc, tạo cơ hội và động lực to lớn cho cách mạng Việt Nam thực hiện thắng lợi mục tiêu đề ra.
- Xây dựng thế trận lòng dân vững chắc trong thực hiện chiến lược bảo vệ Tổ quốc, phát huy bài học kinh nghiệm “lấy dân làm gốc” trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Xây dựng, củng cố sức mạnh của nền quốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân và thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân, quán triệt phương châm “người trước súng sau” trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Tranh thủ cơ hội, giảm thiểu những khó khăn, thách thức, biến “nguy” thành “cơ” trong bối cảnh tình hình quốc tế chuyển biến mau lẹ và khó lường, chớp thời cơ đưa đất nước tiến bước bắt kịp với dòng chảy của cuộc cách mạng Công nghiệp lần thứ tư, với sự điều chỉnh của thế giới hậu Covid-19.
Với thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám 1945 đã để lại nhiều kinh nghiệm quý cho nhiều quốc gia, dân tộc trên con đường đấu tranh giành, bảo vệ nền độc lập của mình. Đối với cách mạng Việt Nam, những cống hiến to lớn của Đảng trong Cách mạng Tháng Tám không chỉ có giá trị đối với cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam trong thế kỷ XX, mà đến nay vẫn còn giá trị rất to lớn trong công cuộc kiến dựng sức mạnh để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.